چاربورج‌دا حیوان‌لارین دیلی
چاربورج‌دا حیوانلارا باغلی اولان موختلیف ترمین‌لر وار. بو ترمین‌لر هر بیر حیوان اوچون فرقلی و اؤزل اولور. بو چئشیدلی ترمین‌لر تورک دیلی‌نین بؤیوک گوجون و قابلیت‌لرین گؤرسدیر. آشاغیدا گتیردیییمیز ترمین‌لر ایکی حیوانا باغلی‌دیر: ایت و ائششک. گلن یازی لاریمیزدا آیری حیوانلارا باغلی ترمین‌لری‌ده گتیره‌جییک.
- ایت:
ایتین موختلیف آدلاری: ساری کؤپک- قره ایت- بوز کؤپک- تای قولاق- آلا قویروق
ایتی چاغیرماق: چاربورج‌دا ایتی چاغیراندا کولا، کولا، کولا…دئییرلر. اگر ایتین بیر خاص آدی یا رنگی اولسا مثلا ایتین رنگی بوز اولسا چاغیراندا دئییرلر: بوزا، بوزا، بوزا… و یا قره، قره، قره… و یا ساری، ساری، ساری…
ایت‌لر هر یئرده اولسالار بو سؤزلری ائشیدن همین ییه‌لرینین یانینا قاچیب گلرلر.
ایتی اؤزوندن قووماق: بونا گؤره چاربورج‌دا غالیبا “ایت گئد” کلمه‌سین ایشلدرلر. ایت لر ایسه بو کلمه‌نی ائشیدن همین باشلارین آشاغی تیکیب گئدرلر.
کیسکیرماق: ایتین ییه‌سی ایته حمله دستورو وئرمه‌یه خالق آراسی کیسکیرماق دئییرلر. مثلا ایتی بیر نفرین اوستونه یوگوردنده بئله دئییرلر: “کیس، کیس، کیس… ایت بو سؤزو ائشیدن‌دن سونرا یئل کیمی هدفین اوستونه حمله آپارار. چوخ زامان چؤل ایت‌لرینه حمله دستورو ” کولا دووشانی قویما” کلمه‌سی ایله صادر اولور.
ایتین غذاسی: ایتین یئمگینه “یال” و اوندان سو-چؤرک یئدیگی قابا “یالاق/یالاخ” دئییرلر.
ایتین اؤلومو: ایتین اؤلومونه “چاتداماق” دئییلیر.
ایتین اوتورماغی: ایتین اوتورماغینا “چؤنبلمک” دئییرلر.
ایتین جینسل (جنسی) ترمینلری:
ارکک(نر) ایت: “کؤپک”- دیشی(ماده) ایت: “قانجیق”- ایتین جنسی رابطه زامانینا “کورسک”- ایتین دوغماغینا “کوچوکلمک” و ایتین بالالارینا ایسه “کوچوک”، “تولا”، و “کولا” دئییرلر.
ایت چیخاردان سس‌لر: هورمک، واققیلداماق، اولاماق
ایتین حمله ائدیب بیرین یارالاماغا ایسه “قاپماق” دئییلیر.
- ائششک :
ائششه‌یین موختلیف آدلاری: بوز ائششک- آغ ائششک- تای قولاق- قره ائششک- آلا ائششک- بوینو یولوخ- تای گؤز- گوده قویروق- آختا. ائششه‌یی سورنده و اونا گئتمک فرمانی وئرنده غالبا “هوچا” کلمه سیندن استفاده اولور. “هوچالاماق” ائششه‌یی سورمه‌یه دئییرلر.
ائششه‌یی ساخلایاندا “هوش” و “هوققوش/هِئققیش” کلمه‌لریندن استفاده اولونور. ائششک بو کلمه‌لری ائشیدن همین یئرینده میخلانیب و قولاقلارین جوتلر.
ائششه یین غذاسینا “موشقار” و “خیرجین” ، ائششک اؤلومونه” چَریمک” و اونون یاتماغینا “آغناماق” دئیلیر.
ائششه‌یین جینسی ترمینلری:
ائششه‌یین بالاسینا قودوخ، دیشی‌سینه قانجیق ائششک، ارکک‌ینه ارکک ائششک، و جینسی رابطه زامانینا “هاقیده” دئییرلر.
ائششه‌یین آوازی ایسه آنقیرماق دیر. خالق ایچینده بئله بیر گولمه‌لی اینام وار کی ائششک هر ساعات دان ساعاتا آنقیرار. ائششه‌یین آنقیرما سسی گلنده چاربورج دا دئییرلر کی “ائششک ساعاتی ووردو”!
ائششه‌یین مدفوعونا “تَز” و اونون بو ایشینه “تَزلمک” دئییرلر.
ائششه‌یین آتیلیب دوشمه‌یینه ایسه “سونجوخلاماق” دئییلیر.
چوخ گوزل ! بیر چوبان داوار . گوزو آلمامیش لازیم دیر کی ایت و اششه یین آلسین !
دوزدور هوشنگ بی.
باخ بو قدر گئنیش و دِتایللی بو ترمینلری یازدیغنیز اوچون تشککور ائدریم.شخصا من اؤزوم چوخ فایدالاندیم.
اوجاق دا یازیلان ترمینلردن علاوه ،بیزده’ده ایته گؤره بیر ترمین وار ،کی”سومسونمک”دن عبارت دیر.بعضا ایتلره یال آتمایاندا اؤزلری باشلاییپ سومسونمک ایله اوردان بوردان یال و یا یالاق تاپارلار.
چوخ ساغ اولون کورکوت بی سیزی یئنی دن اوجاق دا گؤردویوموز اوچون سئوینیریک. بیزدده بو ترمین وار آما یوخاریداکی یازیدا قلم دن دوشوب. البته “سولنمک (sülənmək)ده بیر آیری ترمین دیر کی ایت لره عایید دیر.
چوخ ساغولون منده سیزدن تشککور ائدیرم.بی من دئدیگیم سومسونمکدن(sümsünmek)عبارت دی کی فارسجا “پرسه زدن”اولور. سولنمکده عینی مفهوم دا اینسانلار آراسیندا ایشله نیلیر.