آداب و رسوم جالب چیلله گئجه سی در چهاربرج/ ائو دولانماق و گون سَپمک

شب یلدا(چیلله گئجه سی) در چهاربرج و آذربایجان غربی پایان فصل پاییز و شروع فصل زمستان است و ۴۰ روز اول آن را “بؤیوک چیلله” یا چله بزرگ، ۲۰ روز بعد را “بالا چیلله” یا چله کوچک و ۳۰ روز آخر را “بایرآم آیی” یا ماه عید می گویند. با شروع چله، مردم چهاربرج آداب و رسوم جالبی را به نام “ائو دولانما” برگزار می کنند. در این مراسم همسایگان و اهالی یک منطقه از چهاربرج در خانه یکی از همسایگان جمع شده و به اتفاق هم شب نشینی می کنند. فردای این روز نوبت به همسایه دیگر است که در خانه او جمع شوند و شب گذرانی کنند. بر همین اساس به ترتیب کل همسایگان هرشب از زمستان را مهمان یکدیگر می شوند و لحظاتی شاد و به یادماندنی را برای هم رقم می زنند. معمولا در این گونه شب نشینی ها هرکس خاطره جالب و شنیدنی داشته باشد یا داستان جالبی بلد باشد دیگران را پای صحبتهای خودش جمع می کند. بایاتی ها، تاپماجالار، اشعار بزرگان و حماسه هایی مانند کوراوغلو نقل چنین محافلی می گردند. خوردنی های غالب این محافل نیز سنجد، به، سیب و میلاخ(انگور) است که مادران چهاربرجی از تابستان در انباری ها و کلبه هایی موسوم به “اَل دامی” نگهداری می کنند.
بعد از پایان یافتن چله بزرگ، چله کوچک شروع می شود. چله کوچک نیز در چهاربرج یک سنت و آیین فال مانند جالبی به نام”گون سپمک” دارد. این رسم جالب بدین صورت است که در آخرین شب چله بزرگ در جمع اهالی منطقه مورد نظر، یکی از بزرگان و ریش سفیدان این منطقه، 20 روز چله کوچک را مابین اهالی این منطقه تقسیم می کند و هر روز را به نام یکی از این اهالی در نظر می گیرد. مثلا از شخصی که خانه اش در سر کوچه یا خیابان قرار دارد شروع کرده و اولین روز چله کوچک را روز آن شخص قرار می دهد و ما بقی روزهای چله را بین تمام خانواده ها به ترتیب مکان قرار گرفتن خانه شان تقسیم می کند به طوری که هر روز چله به نام یک شخص نام گذاری می شود. اگر در یکی از این روزها هوا آرام و خوب باشد اهالی با خودشان می گویند که “بو گون کیمین گونودور؟” و نام شخص مورد نظر را جویا می شوند و می گویند که “اونون اوزو یاخجی دیر” یعنی او آدم خوش یمنی است. ولی خدا نیاورد روزی که هوا کولاک و سرد باشد و یا اتفاق بدی در آن روز رخ بدهد! که در آن صورت شخصی که آن روز به نامش است در میان اهالی به شخص بد یمن و “بد اوغور” مشهور می گردد. متاسفانه با گذشت زمان این رسوم جالب کم کم از یاد رفته و امروزه در چهاربرج معدود خانواده هایی هستند که این رسوم را اجرا می کنند.